اصول این نوع معماری با نام چندتن از معماران برجسته دنیا در 100 سال گذشته گره خورده که در بین آنها معمار عراقی الاصل، زاها حدید، سنت‌های زیادی را شکسته است.
بررسی گاردین بر آثار زاها حدید؛ ملکه بی رغیب منحنی‌های سه بعدی
آشنایی با ایدئولوژی حاکم بر خط و مشی فکری معماران بزرگ جهان ما را در درک آثار معماری منحصر به فرد آنها یاری خواهد کرد. در بین معماران بزرگ معاصر دنیا، نام یک زن درخشش عجیبی داشته و دارد. معماری اصالتاً عراقی که با آثار بی‌همتایش به سمبلی بی رغیب در هنر معماری جهان تبدیل شد.
زاها حدید؛ شخصیتی بود که در دنیای معماری در برابر کلیشه‌های جنسیتی مقاومت کرد و خطی جدید از خود به یادگار گذاشت.
مرگ زود هنگام زاها حدیدِ معمار ، مفهوم منحنی‌های شناور را از زبان تخصصی معماری حذف نخواهد کرد. اگرچه او اولین کسی نبود که از مفهوم منحنی‌ها به شکل زیبایی در آثارش استفاده کرد؛ چرا که پیش از او میتوان نگاهی به آثار "ارو سارینن" و"اسکار نیمایر" انداخت. سارین، معمار برجسته فنلاندی تبار بود که مفهوم انحنا در آثارش پیشتر از زاها حدید به کرات به چشم میخورد.
نیمایر نیز آثار زیادی را در دنیا با الهام از منحنی‌ها طراحی کرد که از جمله آثار وی میتوان به مسجد، مرکز مدنی و دانشگاه الجزیره در الجزایر اشاره کرد. موزه هنرهای مدرن نیتروی شاهکار معماری نیمایر به حساب می‌آید.
اما میتوان گفت که زاها حدید کسی بود که مفهوم منحنی‌های هوایی که اجرای آنها ظاهراً غیر ممکن به نظر میرسید را به دنیای معماری آورد. خطوط سقفی از منحنی‌های پیچ خورده شناسنامه کاری وی بود. همانطور که اشاره شد منحنی اختراع وی در معماری نبود اما اجرای اغوا کننده آنها بی‌شک نوآوری خلاقانه وی در معماری بود.
این معمار عراقی الاصل، در معماری چشم انداز بینظیری از خود ارائه داد، چشم اندازی که سابقاً در دست معماران مرد اروپایی بود. حدید هم یک هنرمند خارق العاده و هم یک ریاضیدان بود. به طوری که وی برای اولین آثار نقاشی اش برنده جوایزی نیز شد.
حدید با تئوری و نوآوریهایش ازدواج کرد. اما همپای خلاقیت و هنر وی، ایستادگی شخصیت فوق العاده او در برابر تمام ناملایمتی‌هایی که طرح‌های وی را غیر اجرایی میخوانند، باعث درخشش بیشترش شد. انتقادات وارد بر طرح‌های وی غیر دوستانه و خشن بودند وجامعه مردانه معماری، معتقد به عدم رعایت نکات زیبایی شناسانه در آثار وی بود.
قبل از زاها حدید، معماری داستانی از نظم و کنترل بود، نظم و کنترلی که نشات گرفته از اصول اخلاقی سودمندگرا بود. به تحلیل زیبایی شناسی "ویلیام هوگارت" نقاش انگلیسی، کیفیت حیاتی در هنر تنها تناسب و صحت نیست؛ بلکه پیچیدگی و انحناها هستند که هنر را رازآلود میکنند. انحناهایی که در هنر معماری حدید به کرات وجود داشتند.
این معمار عراقی در برابر تخیل و تحلیل مردانه در معماری ایستاد. ایده های وی با بهره گرفتن از نرم افزارهای رایانه ایی به شکل مهندسی شده ایی به واقعیت تبدیل میشدند. او در این راه از شریک ارشد خود "پاتریک شوماخر" کمک‌های بسیاری دریافت کرد.
حدید به فکر یافتن الگوریتم‌هایی بود که منحنی‌های سه بعدی را از محدویت‌های گرانشی رها کنند. حدید در یکی از اولین مصاحبه‌هایش گفته بود: من اکنون به ساختمان‌های شناور فکر میکنم؛ ساختمانهایی که از بند گرانش رها باشند. نگاه خاص حدید به معماری ضامن موفقیت و شکستش در معماری بوده است.
در همان سالهای اول کاری‌اش وی در مقابل انتقادات سیاستمداران ولزی که نقشه خانه اپرای کاردیف او را زیر سوال برده بودند، استادگی کرد و توضیح داد که قصد دارد توسط معماری از درون فضا حرکت کند و با معماری میتواند فضا را به حرکت درآورد. بهترین کار وی درباره ساختمانها نبود، بلکه درباره این بود که چطور و چگونه ساختمانها باید باشند. از طرف دیگر وی در از ستایشگرانی که از جنسیت وی برای تعریف و تمجید از کارهایش بهره میبردن؛ نیز انتقاد میکرد؛ تعاریفی که کار او را به نوعی صرفاً زنانه نشان می‌دادند.
او برای زنان نسل خودش زنی سنت شکن نامیده می‌شود. اولین زنی که جایزه "پریتزکر پرایز" را برنده شد و از طرف دیگر اولین زنی که جایزه مدال طلای ریبا را اذعان خود کرد. او در دنیایی که معماران مرد حق نوآوری‌های کلان و درخواست بودجه‌های زیاد برای کارهایشان داشتند؛ اما زنان معمار حقی برای این فعالیت‌ها نداشتند، مرزها را جابه جا کرد. اما در نهایت نمیتوان انکار کرد که رد پایی از جنسیت زنانه وی در کارهایش همواره به چشم میخورند. آثار معماری زاها حدید میراث خارق‌العاده‌ایی از معماری و تفکر فمینیستی هستند.
در پایان...
در این مقاله با خط فکری زاها حدید، معماری برجسته عراقی که میتوان به نوعی او را مطرح‌ترین معمار زن جهان نامید، آشنا شدید. در آثار حدید نوآوری و انحنا حرفای نخست را زده‌اند.
برای خواندن مقالات بیشتر درباره معماری، دکوراسیون داخلی و ایده‌های دکوراتیو، میتوانید بخش مقالات وب سایت ایوان را از طریق لینک زیر دنبال کنید.